Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, jest liderem w zakresie dokumentowania i dbałości o dziedzictwo niematerialne związane z regionem śląskim. Mając świadomość, że nasze dziedzictwo to nie tylko zabytki, ale też ludzie wokół nich, którzy tworzą niepowtarzalną atmosferę pozwalającą pełniej doświadczać otaczający krajobraz kulturowy, Muzeum było inicjatorem i koordynatorem procesu wpisania na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego tradycji górniczych:
- w 2018 – Barbórka górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku,
- w 2023 – Tradycje kulturowe górniczych orkiestr dętych z Górnego Śląska.
To powód do dumy, ale także ogromna odpowiedzialność, gdyż zgodnie z konwencją UNESCO dotyczącą niematerialnego dziedzictwa kulturowego: „Niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności – jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową – które wspólnoty, grupy i, w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności”.