Węgiel: ruch 2019 rok / Coal: motion 2019 – Muzeum Górnictwa Węglowego

Organizatorzy:
Muzeum Górnictwa Węglowego
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

Węgiel jako źródło energii ma siłę przemieniania, dzięki skumulowanej weń sile wprawia w ruch. Powoduje, że zmienia się świat, który na nim wyrósł. Węglowa rzeczywistość społeczności i jednostek oraz wytwarzanej przez nie kultury poddawały się mocy sprawczej tej kopaliny od końca XVIII wieku. Wyzwolona energia przejęta przez ludzi sprawiła, że przestrzeń natury stawała się miejscem wytwarzania kultury. Industrializacja spowodowała, że węgiel, z surowca naturalnego, przekształcił się w narzędzie ludzkiej myśli, inwencji i chęci transformowania świata. Węgiel stał się tym samym źródłem energii napędzającym lokalne społeczności, ale także przyciągającym, niczym magnes nowe zjawiska, idee.

Pobudzając dyskusję na temat mocy sprawczej węgla pragniemy rozpatrywać, czy okazała się ona wszechogarniająca dla całych społeczności „miejsc węglowych”. Wydaje się, że tworzenie i rozbudowywanie przemysłowego organizmu wywołało społeczno-kulturowe konsekwencje nie tylko i wyłącznie dla zatrudnionych w hutach i kopalniach. Ciekawi nas, na ile twórczy potencjał węgla wpłynął na życie zawodowe i codzienne, jak zmieniał miejsca i pamięć o nich. Na jakie grupy społeczne miał większy wpływ i dlaczego? Czy budowanie na węglu miało wymiar zakorzeniania (mentalnego i intelektualnego) czy wręcz przeciwnie – wymywania się tożsamości, wprawiania jej w ruch.

Pragniemy, by uczestnicy tegorocznej edycji konferencji „Węgiel”, operując w ramach czasowych od XIX wieku do 1989 roku, wykorzystując paradygmaty nauk humanistycznych, wzięli udział w dyskusji na temat „sprawczego” i „energetycznego” potencjału węgla.

Proponowane obszary tematyczne:

Migracja
Tworzenie ośrodków przemysłowych, ich rozbudowywanie i modernizacje powodowały przemieszczanie się ludności na masową skalę. Migracje wyzwalały istnienie opozycyjnych pojęć „swojskości” i „obcości”; te z kolei generowały nowe zjawiska społeczne i miały wydatny czynnik kulturotwórczy. Zróżnicowany bagaż tożsamościowy migrantów sprawiał, że integracja lub „alienacja” nowych przybyszów miałach charakter dynamiczny i zmienny. Podobnie, jak proces adaptacji społeczności lokalnej w trakcie uprzemysławiania, ponieważ kształtowanie się społeczności industrialnej nie było procesem stabilnym. Ważnym zagadnieniem jest także dostosowanie codzienności do nowych warunków życia w przestrzeni uprzemysłowionej.
Ruchy polityczne, zawodowe, społeczne, religijne, kulturalne
Industrializacja wymusiła na politykach i duchowieństwie reakcje na zachodzące zmiany. Wpłynęła ona zarówno na życie polityczne jak i religijne, co było bezpośrednią reakcją na postępujące przekształcenia społeczne. Jednocześnie zmiana stylu i trybu życia spowodowały, że wśród mieszkańców terenów poddających się industrializacji rozmaite działania, polityczne, społecznie i kulturotwórcze podejmowane były przez i dla ludności – oddolnie. Zarówno wybuchy akcji strajkowych jak i liczne stowarzyszenia robotnicze zawdzięczają swoje pojawienie się zindustrializowanej przestrzeni.
Ferment intelektualny i twórczy
Innowacyjność i kreatywność drzemiące w uprzemysławianych miejscach przekładały się na udział intelektualistów i twórców wykorzystujących rozmaite środki wyrazu w dyskursie na temat tworzenia się nowego świata. Obejmuje on zarówno pierwsze dyskusje na temat ekologii jak, zniewolone malarstwo nieprofesjonalne czy twórczość filmową.
Społeczne i cywilizacyjne skutki industrializacji i mechanizacji produkcji oraz życia
Włączenie maszyny, nieodzownego produktu industrializacji, w realia codzienności znacząco wpłynęły zarówno na pracę jak i życie codzienne. Dzięki temu wytworzył się nowy stylu życia, a rola etosu pracownika przemysłu ciężkiego w zderzeniu z mechanizacją tej zmianie się poddawała. Miało ono wpływ także na rodzinę, której tradycja często okazywała się czynnikiem twórczym i puntem odniesienia wobec „nowego”. Podobnie jak cywilizacyjne i społeczne skutki degradacji ekosystemu wywoływane przez powstające i rozrastające się zakłady wydobywcze.
Cultural clash wywołany ruchami migracyjnymi
Ruch dużych grup społecznych legitymujących się różnorodnym bagażem kulturowym powodował interakcje: zderzenia, wojny, wymiany. Poszczególne społeczności przyjmowały rozmaite formy i strategie przystosowania się systemów kulturowych do dynamicznie zmieniających się warunków życia. Towarzyszyły temu tworzenie i degradacja tradycji kulturowych. Część z partycypujących w uprzemysławianiu musiała na nowo zdefiniować znaczenie tradycji i tożsamości w okresie wzmożonej industrializacji. Rozwój wspólnych dla migrantów miejsc zamieszkania (kolonii i osiedli robotniczych) potęgował społeczno-kulturowe konsekwencje „współbycia” osób o zróżnicowanym bagażu kulturowym.

Opłata konferencyjna wynosi 100 zł.

Wystąpienie nie powinno przekroczyć 20 min.
Zgłoszenia prosimy nadsyłać na załączonym formularzu do 2 sierpnia 2019 roku na adres konferencja@muzeumgornictwa.pl.

Program konferencji zostanie ogłoszony do 19 sierpnia 2019 r.

Wszelkie pytania prosimy kierować do dr B. Piechy-van Schagen, kom. +48 728 406 104, e-mail: bpiechavanschagen@muzeumgornictwa.pl.

PLIKI DO POBRANIA:
1. Formularz zgłoszeniowy
2. Węgiel

Sekretarz konferencji:
Jolanta Złotoś
ul. Wolności 339
tel. 32 630 30 91 wew. 4041
jzlotos@muzeumgornictwa.pl

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

The Coal
3rd Edition Coal: Motion

September 26th 2019
Łaźnia Łańcuszkowa, Wolności 410, Zabrze

The Coal Mining Museum in Zabrze
The Department of Ethnology and Cultural Anthropology; Faculty of Ethnology and Educational Science in Katowice
The Department of History; Faculty of Social Sciences in Katowice

Coal as a source of energy has the power of transformation, thanks to the force accumulated within it, which sets everything in motion. It causes the world that has grown on it, to change. The realities of communities and individuals shaped by carbon, and the culture they produce have yielded to the causative power of this mineral from the late 18th century. The liberated energy controlled by people made the space of nature become a place of formation of culture. Industrialization has transformed coal from a natural raw material into a tool of human thought, inventiveness and the will to transform the world. Coal has become the source of energy that drives local communities, but also acts like a magnet, attracting new ideas and phenomena.

By stimulating a discussion on the causative power of coal, we want to consider whether it has turned out to be the all-encompassing „carbon loci” for entire communities. It seems that the creation and development of an industrial organism has caused socio-cultural consequences for people besides those employed in steel works and mines. We are interested in how much the creative potential of coal influenced professional and everyday life, how it changed places and the memory of them. Which social groups it had more influence on and why? Whether building on coal had the rooting (mental and intellectual) or, on the contrary, elimination of identity, setting it in motion.

We would like the participants of this year’s edition of the „Coal” conference, using the paradigms of the humanities, to take part in the discussion on the „creative” and „energetic” potential of coal. The time frame for the discussion matter is from the 19th century until the end of the 20th century.